واکاوی چالشها و مسیرهای اصلاح نظام تأمین مالی علم و فناوری در ایران با تکیه بر تجربه برنامههای توسعه
محورهای موضوعی : علمی
1 - موسسه تحقیقات سیاست علمی کشور
کلید واژه: تأمین مالی علم و فناوری, شدت تحقیق و توسعه, حکمرانی نهادی, برنامه توسعه, منابع غیردولتی,
چکیده مقاله :
علیرغم احکام متعدد برای حمایت از نظام تأمین مالی علم و فناوری در برنامههای توسعه، شواهد آماری نشان میدهد که عملکرد این نظام پایینتر از استانداردهای بینالمللی و اهداف پیشبینیشده بوده است. این پژوهش با رویکردی نهادی و تحلیل ساختار حکمرانی مالی علم و فناوری، به دستهبندی و واکاوی دقیق مسائل تأمین مالی علم و فناوری در ایران پرداخته و با تحلیل روند سیاستگذاری از برنامه سوم تا هفتم توسعه، به ارزیابی چالشها و کاستیهای موجود میپردازد. یافتهها نشان میدهند که نظام تأمین مالی علم و فناوری در ایران با چالشهایی در چهار محور شامل: (1) بودجهریزی و تخصیص اعتبارات دولتی، (2) درآمدزایی و جذب منابع از بخش کسبوکار، بینالملل و منابع خیریه، (3) مسائل نهادی و قانونی و (4) بهرهوری، اثربخشی و هدفمندی منابع و تأمین مالی مأموریتگرا و تقاضامحور مواجه است. اصلاح نظام تأمین مالی علم و فناوری در ایران مستلزم بازنگری در حکمرانی نهادی، افزایش اثربخشی ابزارهای موجود و طراحی سازوکارهای پایشپذیر و مأموریتمحور در قالب سیاستهای میانمدت است.
Despite the provisions for supporting the S&T financing system in development plans, statistical evidence indicates that the performance of this system has been below the anticipated targets. This study, using an institutional approach and an analysis of the financial governance structure of science and technology, categorizes and examines the issues of S&T financing in Iran. Through analyzing policy trends from the Third to the Seventh Development Plan, it evaluates the existing challenges. The findings show that Iran's S&T financing system faces challenges in four main areas: (1) budgeting and allocation of public funds, (2) revenue generation and resource mobilization from the business sector, international sources, and philanthropic contributions, (3) institutional and legal issues, and (4) efficiency, effectiveness, and targeting of resources, as well as mission-oriented and demand-driven financing. Reforming the S&T financing system requires a revision of institutional governance, enhancing the effectiveness of existing tools, and designing measurable and mission-oriented mechanisms within the framework of mid-term policies.
- دبیرخانه شورای عالی عتف. (1403). گزارش ماده 56 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲).
- خردمندنیا، سهیلا. (1402). بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه کشور (28): حوزه فناوری و نوآوری مرکز پژوهشهای مجلس
- مرکز آمار ایران. (1400). گزارش نتایج آمارگیری از فعالیت های تحقیق و توسعه سال 1400
- مؤسسه تحقیقات سیاست علمی کشور، 1404، گزارش سیاستی شماره 11: «بررسی نظام تأمین مالی علم و فناوری در ایران و ارائه راهکارهای اصلاحی مطابق با الزامات برنامه هفتم پیشرفت». از سری مستندات همایش ملی علم و فناوری در برنامه هفتم پیشرفت، اسفند 1403، تهران. ایران.
- Aspers, P., and Corte, U. (2019). What Is Qualitative in Qualitative Research. Qualitative Sociology, 42.
- Bozeman, B., Sarewitz, D. Public Value Mapping and Science Policy Evaluation. Minerva 49, 1–23 (2011). https://doi.org/10.1007/s11024-011-9161-7
- Halliday. M, Mill. D, Johnson J, Lee. K. (2021). Let's talk virtual! Online focus group facilitation for the modern researcher. Res Social Adm Pharm.;(12):2145-2150
- Hashemi, A., and Ghasemi, Y. (2020). Doing a Research by Thematic Analysis: A Practical, Step-by-Step Guide for Learning and Teaching (Case Study: Music usage of M.A. Students at Ilam University). a scientific journal of Ilam culture, 20(64.65), 7-33. {In Persian}
- Hashemi, M., Safdari Ranjbar, M., and Noorbakhsh, A. (2021). Identifying Block-chain Windows of Opportunity in Iran’s Banking Industry. Science and Technology Policy Letters, 11(2), 35-53. {In Persian}
- Howlett, M. Ramesh, M. (2014). The two orders of governance failure: Design mismatches and policy capacity issues in modern governance, Policy and Society, Volume 33, Issue 4, Pages 317–327, https://doi.org/10.1016/j.polsoc.2014.10.002
- Hsieh, H.-F., & Shannon, S. E. (2005). Three Approaches to Qualitative Content Analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277–1288. https://doi.org/10.1177/1049732305276687
- Khaledi, A. , Abdollahi-Nasab, A. and Rasoulian, P. (2024). Analysis of the System for Budgeting and Expenditure of Government Research Funds. Journal of Technology Development Management, 12(2), 72-101. doi: 10.22104/jtdm.2024.6727.3271 {In Persian}
- Krueger, R.A. and Casey, M.A. (2015) Focus Groups: A Practical Guide for Applied Research. 5th Edition, SAGE, Thousand Oaks,
- Kvale, S., & Brinkmann, S. (2009). InterViews: Learning the craft of qualitative research interviewing (2nd ed.). Sage Publications, Inc.
- Mazzucato, M. (2018). The Entrepreneurial State: Debunking Public vs. Private Sector Myths. Penguin.
- North, D. C. (1990). Institutions, institutional change and economic performance. Cambridge university press.
- OECD. (2021). Science, Technology and Innovation Outlook.
- Pakgohar, A. and khalili, M. (2021). Investigation of sample size in qualitative sampling methods. Popularization of Science, 12(1), 270-297. doi: 10.22034/popsci.2021.286809.1090
- Patton. M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
- Tabatabaeian, S. H. , Alizadeh, P. and Mokhtari Hasan Abad, S. (2024). Analysis of Barriers and Policy Recommendations for Strengthening Financial Autonomy in Iranian Public Universities with an Emphasis on Development Plans. Rahyaft, 34(1), 39-64. doi: 10.22034/rahyaft.2025.11877.1567
- Tjandra, N. C., Osei, C., Ensor, J., and Omar, M. (2013). Exploring the influence of country-of-origin information to Generation Ys’ perception towards international fashion brands. In International Marketing Trends Conference. Paris, France: ESCP Europe.
- UIS, (2022). How much does your country invest in R&D? https://uis.unesco.org/apps/visualisations/research-and-development-spending
- Veugelers, R. (2016). Getting the most from public R&D spending in times of budgetary austerity,Bruegel Working Papers 13004, Bruegel.