حجیت آرای کیفری در پرونده های حقوقی
محورهای موضوعی : رویه در حقوق جزا و جرم شناسی
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی و کارآموز قضاوت، قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران، ایران
کلید واژه: اعتبار امر قضاوت شده, آرای معارض, آرای کیفری, دعاوی حقوقی. ,
چکیده مقاله :
قاعده حجیت رأی قطعی کیفری در دعوای حقوقی در ماده ۱۸ قانون آیین دادرسی کیفری انعکاس یافته است. به موجب این قاعده : اگر وقایع مؤثر در دعوای حقوقی متقابلا در جریان دادرسی کیفری مورد بررسی قرار گرفته باشند و مفاد رأی قطعی کیفری حاکی از اثبات یا نفی وقایع مزبور باشد، دادگاه حقوقی باید از رأی قطعی کیفری در خصوص موضوع تبعیت نماید. نمونه هایی از اجرای قاعده سابقاً در ماده ۲۲۷ قانون آیین دادرسی مدنی در باب جعلیت اسناد مقرر گردیده بود و اکنون ماده ۱۸ قانون آیین دادرسی کیفری به عنوان یک قاعده کلی، رأی قطعی کیفری که مؤثر در ماهیت امر حقوقی باشد را برای دادگاه حقوقی لازم الاتباع معرفی نموده است. به نظر میرسد که رأی کیفری مؤثر در ماهیت امر حقوقی میتواند به صورت حکم یا قرار ماهوی نهایی باشد. مقصود از تأثیر در ماهیت امر حقوقی نیز آن است که وجود یا فقدان امور موضوعی مبنای دعوای حقوقی سابقاً در قالب دادرسی کیفری احراز گردیده و مفاد رأی قطعی کیفری برای اثبات یا نفی استحقاق خواهان در دعوای حقوقی کافی است. مبنای قاعده را نیز باید در مبانی عام حاکمیت امر مختوم، حفظ نظم عمومی، ضرورت اجتناب از صدور آرای معارض و اختیارات گسترده مرجع کیفری در امر اثبات جستوجو نمود.
The rule regarding the authority of a final criminal judgment in a civil dispute is reflected in Article 18 of the Criminal Procedure Code. According to this rule: if the facts relevant to a civil dispute have been examined in a criminal proceeding, and the contents of the final criminal judgment indicate the affirmation or negation of those facts, the civil court must follow the final criminal judgment regarding the matter. Examples of the application of this rule were previously outlined in Article 227 of the Civil Procedure Code, concerning the forgery of documents, and now, Article 18 of the Criminal Procedure Code introduces this rule as a general principle, making a final criminal judgment that is relevant to the substance of the civil case binding for the civil court. It appears that a criminal judgment that affects the substance of a civil case can either be a ruling or a substantive final decision. The impact on the substance of the civil case means that the presence or absence of factual matters that serve as the basis for the civil lawsuit has already been established in the criminal proceedings, and the contents of the final criminal judgment are sufficient to prove or disprove the claimant's entitlement in the civil case. The basis for this rule can be found in general principles such as the authority of res judicata, the preservation of public order, the necessity to avoid conflicting judgments, and the extensive powers of the criminal authority in matters of proof.
آشوری، محمد ، ۱۳۸۶، آیین دادرسی کیفری ، جلد اول ، چاپ دوازدهم ، تهران: انتشارات سمت.
اسدی، لیلا سادات ، ۱۳۹۴،آیین دادرسی کیفری؛ کلیات – ضابطین ، تهران: انتشارات فکر سازان.
اصغری آق مشهدی، فخرالدین؛ ایثاری، مهدی ، ۱۳۹۲، تأثیر متقابل اعتبار امر مختوم در رسیدگی های حقوقی و کیفری ، فصلنامه دیدگاه های حقوق قضایی ، شماره ۶۱ ، ص ۳۲-۱۱.
اکبری، بهنام ، ۱۳۹۶ ، آیین دادرسی کیفری ، جلد اول ، تهران: انتشارات مجد.
الهی منش، محمدرضا، رحیمی، محمد مهدی ، ۱۳۹۴، آیین دادرسی کیفری ، جلد اول ، چاپ دوم ، تهران: انتشارات مجد.
بایرامی آرباطان، رامین ، ۱۳۹۵ ، قانون آیین دادرسی کیفری در نظم حقوق کنونی ، تهران: انتشارات مجد.
تقیزاده، ابراهیم؛ هاشمی، سید احمدعلی ، ۱۳۹۳، مسئولیت مدنی ، چاپ چهارم ، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
جوانمرد، بهروز، ۱۳۹۰ ، فرایند دادرسی در حقوق کیفری ایران ، چاپ دوم ، تهران: انتشارات بهنامی.
حاجی تبار فیروز جائی، حسن، ۱۳۹۵ ، آیین دادرسی کیفری کاربردی ، تهران: انتشارات میزان.
حیاتی، علی عباس، ۱۳۹۲، آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی ، چاپ سوم ، تهران: نشر میزان.
خالقی، علی، ۱۳۹۵ ، نکته ها در قانون آیین دادرسی کیفری ،چاپ ششم ، تهران: انتشارات شهر دانش.
خدابخشی، عبدالله ، ۱۳۸۹ ، تمایز بنیادین حقوق مدنی و حقوق کیفری ، تهران: انتشارات شهر دانش.
دیبانژاد، محسن؛ شایسته، یعقوب ،۱۳۹۴ ، قانون آیین دادرسی کیفری در نظم کنونی ، تهران: انتشارات مجد.
زراعت، عباس، ۱۳۹۱ ، محشای قانون آیین دادرسی مدنی. ، چاپ چهارم ، تهران: انتشارات ققنوس.
سلیمی، صادق؛ بخشیزاده اهری، امین، ۱۳۹۵، تحلیل ماده به ماده قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲ چاپ چهارم ، تهران: انتشارات جاودانه.
شمس، عبدالله ، ۱۳۹۳ ، آیین دادرسی مدنی، دوره پیشرفته ، جلد سوم ، چاپ بیست و پنجم ، تهران: انتشارات دراک.
طهماسبی، جواد، ۱۳۹۶ ، آیین دادرسی کیفری ، جلد سوم، تهران: نشر میزان.
کاتوزیان، ناصر، ۱۳۹۲ ، اعتبار امر قضاوت شده در دعوای مدنی. چاپ نهم. تهران: نشر میزان.
گاستون، استفانی؛ لواسور، ژرژ؛ بولوک، برنار، ۱۳۷۷ ، آیین دادرسی کیفری ، ترجمه حسن ادیبان ، جلد دوم ، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
References
Ashuri, Mohammad. (1386). Ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī [Criminal Procedure], Vol. 1, 12th ed. Tehran: SAMT Publications. [in Persian]
Asadi, Leila Sadat. (1394). Ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī; koliyāt – ẓābetīn [Criminal Procedure: Generalities – Law Enforcement Officers]. Tehran: Fekr Sazan Publications. [in Persian]
Asghari Āgh-Mashhadi, Fakhr al-Din, & Isari, Mehdi. (1392). “Ta’sir-e motaqābel-e e‘tebār-e amr-e makhtūm dar resīdgi-hā-ye ḥoqūqī va keyfarī” [Mutual effect of res judicata in civil and criminal proceedings]. Dīdgāh-hā-ye Ḥoqūq-e Qazā’ī Quarterly, No. 61, pp. 11–32. [in Persian]
Akbari, Behnam. (1396). Ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī [Criminal Procedure], Vol. 1. Tehran: Majd Publications. [in Persian]
Elahi-Manesh, Mohammad-Reza, & Rahimi, Mohammad-Mehdi. (1394). Ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī [Criminal Procedure], Vol. 1, 2nd ed. Tehran: Majd Publications. [in Persian]
Bayrami Arbaṭān, Ramin. (1395). Qānūn-e ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī dar nazm-e ḥoqūq-e konūnī [Criminal Procedure Code in the Current Legal Order]. Tehran: Majd Publications. [in Persian]
Taqizadeh, Ebrahim, & Hashemi, Seyyed Ahmad-Ali. (1393). Mas’ūliyyat-e madanī [Civil Liability], 4th ed. Tehran: Payam-e Noor University Press. [in Persian]
Javanmard, Behrouz. (1390). Farāyand-e dādrasi dar ḥoqūq-e keyfarī-ye Irān [The Process of Adjudication in Iranian Criminal Law], 2nd ed. Tehran: Behnami Publications. [in Persian]
Haj-Tabar Firoozja’i, Hassan. (1395). Ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī-ye kārbordī [Applied Criminal Procedure]. Tehran: Mizan Publications. [in Persian]
Hayyati, Ali-Abbas. (1392). Ā'īn-e dādrasi-ye madanī dar nazm-e ḥoqūqī-ye konūnī [Civil Procedure in the Current Legal Order], 3rd ed. Tehran: Mizan Publications. [in Persian]
Khaleqi, Ali. (1395). Nokteh-hā dar Qānūn-e ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī [Notes on the Criminal Procedure Code], 6th ed. Tehran: Shahr-e Danesh Publications. [in Persian]
Khoda-Bakhshi, Abdollah. (1389). Tamāyoz-e bonyādin-e ḥoqūq-e madanī va ḥoqūq-e keyfarī [Fundamental Distinction between Civil Law and Criminal Law]. Tehran: Shahr-e Danesh Publications. [in Persian]
Dibanezhad, Mohsen, & Shayesteh, Ya‘qub. (1394). Qānūn-e ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī dar nazm-e konūnī [Criminal Procedure Code in Current Order]. Tehran: Majd Publications. [in Persian]
Zera‘at, Abbas. (1391). Maḥshā-ye Qānūn-e ā'īn-e dādrasi-ye madanī [Annotated Civil Procedure Code], 4th ed. Tehran: Qoqnoos Publications. [in Persian]
Salimi, Sadegh, & Bakhshizadeh Ahari, Amin. (1395). Taḥlīl-e mādde be mādde-ye Qānūn-e ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī-ye 1392 [Article-by-Article Analysis of the 2013 Criminal Procedure Code], 4th ed. Tehran: Javedaneh Publications. [in Persian]
Shams, Abdollah. (1393). Ā'īn-e dādrasi-ye madanī: dore-ye pishrafteh [Civil Procedure: Advanced Course], Vol. 3, 25th ed. Tehran: Derak Publications. [in Persian]
Tahmasebi, Javad. (1396). Ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī [Criminal Procedure], Vol. 3. Tehran: Mizan Publications. [in Persian]
Katouzian, Nasser. (1392). E‘tebār-e amr-e qazāvat-shodeh dar da‘vā-ye madanī [Res Judicata in Civil Litigation], 9th ed. Tehran: Mizan Publications. [in Persian]
Gaston, Stéphanie, Levasseur, Georges, & Buloc, Bernard. (1377). Ā'īn-e dādrasi-ye keyfarī [Criminal Procedure], trans. Hasan Adiban, Vol. 2. Tehran: Elmi va Farhangi Publications. [in Persian]