طراحی و تبیین مدل کارآفرینی پایدار در شرکتهای دانشبنیان ایران
الموضوعات : Economicرضا رجبی 1 , مرتضی رجوعی 2 , سیدمرتضی غیور باغبانی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت، دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)، مشهد، ایران
2 - دانشیارگروه مدیریت، دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)، مشهد، ایران
3 - استادیارگروه مدیریت، دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)، مشهد، ایران.
الکلمات المفتاحية: کارآفرینی, کارآفرینی پایدار, شرکتهای دانشبنیان, سیاستگذاری.,
ملخص المقالة :
در دنیای پیچیده و پرشتاب امروز که رقابت در عرصههای اقتصادی، فناورانه و اجتماعی روزبهروز شدت مییابد، کارآفرینی پایدار بهعنوان رویکردی نوین و تحولآفرین، نقش مهمی در ایجاد تعادل میان اهداف اقتصادی، مسئولیتهای اجتماعی و الزامات زیستمحیطی ایفا میکند. این نوع از کارآفرینی، علاوه بر خلق ارزش اقتصادی و سودآوری برای ذینفعان، به بهبود کیفیت زندگی جوامع و کاهش آثار منفی فعالیتهای انسانی بر محیطزیست نیز توجه دارد. در این میان، شرکتهای دانشبنیان بهعنوان موتور محرک نوآوری و توسعه فناوری، از ظرفیت بالایی برای پیادهسازی اصول کارآفرینی پایدار در بستر اقتصاد دانشمحور برخوردارند. بر این اساس، هدف مقاله حاضر طراحی و تبیین مدل کارآفرینی پایدار در شرکتهای دانشبنیان ایران با استفاده از روش نظریه دادهبنیاد است. پژوهش حاضر با بهرهگیری از رویکرد کیفی و روش نظریه دادهبنیاد اشتراوس و کوربین (1998)، به شناسایی ابعاد مختلف کارآفرینی پایدار در این شرکتها پرداخته است. فرایند تحقیق با بررسی نظاممند ۲۷۶ مقاله آغاز و پس از تحلیل نهایی ۹۷ مقاله منتخب، همچنین انجام مصاحبههای نیمهساختاریافته با مدیران شرکتها، سیاستگذاران، اساتید دانشگاه و مدیران پارکهای علم و فناوری، از طریق کدگذاری سهمرحلهای تحلیل شده است. یافتهها نشان میدهد که کارآفرینی پایدار تحت تأثیر عوامل علّی مانند ویژگیهای فردی و کارآفرینانه، عوامل زمینهای چون بازار، سیاستهای دولتی و فرهنگ، و عوامل مداخلهگر نظیر مدیریت، منابع مالی و انسانی و فناوری قرار دارد. راهبردهایی نظیر نوآوری، توسعه منابع انسانی و ارزشآفرینی نیز منجر به پیامدهایی از جمله رشد پایدار، اشتغالزایی و ایجاد مزیت رقابتی میشود. در نهایت، نتیجهگیری پژوهش بیانگر آن است که تحقق کارآفرینی پایدار نیازمند ترکیب مؤثر عوامل فردی، سازمانی و نهادی، در کنار حمایتهای دولتی و سیاستگذاری مناسب است.
امینی، محسن؛ حمیدیفرف، فاطمه؛ ترابی، تقی؛ قدسی، مسعود (1400)، طراحی مدل سیستمی کارآفرینی پایدار مبتنی بر ارزشآفرینی: رویکرد سرمایهگذاری، فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایهگذاری، سال دهم، شماره 37، بهار.
حسینی، سیدصفدر؛ باستانی، مهدی؛ سلامی، حبیبالله؛ یزدانی، سعید؛ اسدی، هرمز (1399)، الگوی اقتصاد دانش بنیان در تولید محصولات کشاورزی: راهکاری برای اثرگذاری دانش در تولید، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران (علوم کشاورزی ایران)، دوره 51، شماره 1، صفحات 17-31.
خسرویپور، بهمن؛ شعیبی، عبدالحسین (1401)، نقش و ضرورت کارآفرینی در توسعه روستایی و کشاورزی، جغرافیا و روابط انسانی، زمستان 1401، دوره 5، شماره 3، صفحات 205-220.
راجی، مهدیه؛ راجی، لاله (1399)، کارآفرینی پایدار و روند جهانی مطالعات آن در طول بیست سال گذشته، سومین کنفرانس ملی کارآفرینی و مهندسی صنایع.
شاکری، رویا؛ حسنی، رفیق؛ عبدالملکی، مهدی؛ آژنگ، محمدرضا (1401)، ارائه الگوی عملکرد نوآوری شرکتهای دانشبنیان: رهیافت فراترکیب، پژوهشهای مدیریت عمومی، دوره 15، شماره 55 (شماره پیاپی 55)، صفحات 125-154.
شرفی، مرضیه؛ ضیا، بابک؛ سمیعی، روحالله؛ مستقیمی، محمودرضا (1398)، شناسایی عوامل مؤثر در اشتغال با رویکرد کارآفرینی پایدار مبتنی بر سیاستهای کلی اشتغال، فصلنامه مدیریت نوآوری در سازمانهای دفاعی، دوره 2، شماره 3، بهار.
شیرخانی، مریم؛ کریمی، سعید (1397)، توسعه کارآفرینی زیستمحیطی با تأکید بر نقش کسبوکارهای کوچک نو خرد روستایی، مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، دوره 5، شماره 4، صفحات 1-26.
عبدااللهزاده، غلامحسین؛ شریفزاده، محمدشریف (1393)، تلفیق پایداری در فرآیند کارآفرینی: تبیین مفهوم، ضرورت و ملزومات کارآفرینی پایدارگرا و کسبوکار سبز، نشریه کارآفرینی در کشاورزی، جلد اول، شماره سوم.
علیزاده طولی، محمد؛ رحمانی، بیژن؛ منشیزاده، رحمتالله؛ رضویان، محمدتقی؛ مریدالسادات، پگاه (1401)، تحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی پایدار در سکونتگاههای روستایی ساحلی (مطالعه موردی: روستاهای ساحل جنوب - قشم)، فصلنامه برنامهریزی منطقهای، دوره 12، شماره 48 (شماره پیاپی 48).
غفاری، هادی؛ یونسی، علی؛ رفیعی، مجتبی (1395)، تحلیل نقش سرمایهگذاری در آموزش جهت تحقق توسعه پایدار با تأکید ویژه بر آموزش محیط زیست، فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، دوره 5، شماره 1، صفحات 79-100
Alvesson, M. (2004). Knowledge Work and Knowledge-intensive Firms. Oxford University Press, Oxford.
Avelar, S., Borges-Tiago, T., Almeida, A., & Tiago, F. (2024). Confluence of sustainable entrepreneurship, innovation, and digitalization in SMEs. Journal of Business Research, 170, 114346. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2023.114346
Fatoki, O. (2020). Determinants of sustainability-oriented entrepreneurial intentions of university students. Southern African Business Review, 24. https://doi.org/10.25159/1998-8125/7795
Greco, Angela, de Jong, Gjalt (2017). Sustainable entrepreneurship: definitions, themes and research gaps. (Working paper series; Vol. 6, No. 17). Rijksuniversiteit Groningen/Campus Fryslân. DOI:10.13140/RG.2.2.16751.12968
Halberstadt, J., Schwab, A.-K., & Kraus, S. (2024). Cleaning the window of opportunity: Towards a typology of sustainability entrepreneurs. Journal of Business Research, 171, 114386. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2023.114386
HIZARCI A. K., ÖZGEN Ö.;(2020),The Target of Entrepreneurial Passion Under the Role of Passion Types and Culture: A Conceptual Framework; Emerald, ss.91-112
Hoogendoorn, Brigitte, van der Zwan, Peter & Thurik Roy ,(2019), Sustainable Entrepreneurship: The Role of Perceived Barriers and Risk, https://link.springer.com/article/10.1007/s10551-017-3646-8
Landström, H. (2020). The Evolution of Entrepreneurship as a Scholarly Field. Foundations and Trends® in Entrepreneurship, 16(2), 65–243. https://doi.org/10.1561/0300000083
Nawaz Tunio, M., Jariko, M. A., Børsen, T., Shaikh, S., Mushtaque, T., & Brahmi, M. (2021). How Entrepreneurship Sustains Barriers in the Entrepreneurial Process—A Lesson from a Developing Nation. Sustainability, 13(20), 11419. https://doi.org/10.3390/su132011419
Neumann, T. (2021). The impact of entrepreneurship on economic, social and environmental welfare and its determinants: a systematic review. https://link.springer.com/article/10.1007/s11301-020-00193-7
Nicolopoulou, K., Karatas‐Ozkan, M., Janssen, F., & Jermier, J. (2016). Sustainable entrepreneurship and social innovation. Taylor & Francis. https://doi.org/10.4324/9781315748665
Rashid, L. (2019). Entrepreneurship Education and Sustainable Development Goals: A literature Review and a Closer Look at Fragile States and Technology-Enabled Approaches. Sustainability, 11(19), 5343. https://doi.org/10.3390/su11195343
Salamzadeh, A., Markovic Radovic, M., & Salamzadeh, Y. (2022). The economic resilience-entrepreneurship nexus. Journal of Entrepreneurship and Business Resilience, 5(1), 7–12. ISSN: 2620-0414
Terán-Yépez, E., et al. (2020). Sustainable entrepreneurship: review of its evolution and new trends. Journal of Cleaner Production, 252, 119742. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.119742
Trabattoni, A. (2021). Sustainable Entrepreneurship: Definition and Its Importance for Global Businesses. Available online: https://www.academia.edu/43123492/Sustainable_Entrepreneurship_The_Importance_of_Global_Businesses_for_the_Future
Youssef, A. B., Boubaker, S., Omri, A., Youssef, A. B., Boubaker, S., Entrepreneurship,A. O., … Omri, A. (2017). Entrepreneurship and sustainability goals: The need for innovative and institutional solutions.Technological Forecasting and Social Change, Elsevier https://doi.org/ 10.1016/j.techfore.2017.11.003
Zac, M. H. (2003). How Entrepreneurship Sustains Barriers in the Entrepreneurial Process—A Lesson from a Developing Nation. Sustainability, 13(20), 11419. https://doi.org/10.3390/su132011419
Zhao, D., et al. (2022). Understanding the Future Trends in Sustainable Entrepreneurship. Journal of Environmental Management. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2021.11328