بررسی تحلیلی جرم محاربه در حقوق ایران
الموضوعات : رویه در حقوق جزا و جرم شناسی
1 - دکتری حقوق جزا و وکیل دادگستری
الکلمات المفتاحية: محاربه, رکن روانی, رکن مادی, سوءنیت خاص, قانون مجازات اسلامی,
ملخص المقالة :
جرم محاربه در فقه اسلامی و قانون مجازات اسلامی ایران بهطور خاص تعریف شده و شامل دو رکن اساسی است: برکشیدن سلاح و قصد ارعاب مردم. بر اساس ماده 183 قانون مجازات اسلامی، برای تحقق محاربه، فرد باید سلاح خود را بهروی دیگران بکشد و قصد ایجاد ترس و تهدید در آنها را داشته باشد. این جرم بهطور خاص با امنیت عمومی مردم ارتباط دارد و از جرم «بغی» که ناظر به مقابله با حکومت است، تفکیک میشود. بر اساس قانون، محاربه یک جرم مقید است که برای تحقق آن، باید نتیجهای ملموس چون ایجاد رعب و هراس در مردم حاصل شود. از لحاظ رکن روانی، فرد مرتکب باید اراده و قصد برای انجام جرم را داشته باشد. این تحقیق به بررسی اجزای رکن مادی و روانی جرم محاربه پرداخته و بر اهمیت تشخیص دقیق قلمرو این جرم تأکید دارد. همچنین، در این مقاله به تحلیل نقش سوءنیت عام و خاص در تحقق محاربه پرداخته شده است.
قرآن کریم
آقابابایی، حسین،1384، گفتمان فقهی و جرم انگاری در حوزة جرائم علیه امنیت ملت و دولت، مجلة فقه و حقوق، شمارة 5. تابستان 1384.
ابن ادریس حلی، محمد، 1410، السرائر، ج2، چاپ دوّم، قم، موسسه نشر اسلامی.
امامی کاشانی، محمد، 1372، بررسی نظریات فقهی شورای نگهبان، فصلنامة رهنمون، ش 4 و 5، بهار و تابستان 1372.
حبیب زاده، محمدجعفر،1379، محاربه در حقوق کیفری ایران، چاپ اوّل، تهران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
خوئی، سید ابوالقاسم، 1975، مبانی تکمله المنهاج، ج 1، نجف اشرف، مطبعه الآداب.
راوندی، قطب الدین ابی الحسین، 1405، فقه القرآن، قم، انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشی.
شاکری گلپایگانی، طوبی، 1385، سیاست جنایی اسلامی، چاپ اوّل، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
شیخ طوسی، محمد ابن حسن، 1351، مبسوط، ج8، قم، انتشارات مکتب مرتضوی.
شیخ طوسی، محمد ابن حسن، 1407، خلاف، ج5، قم، انتشارات جامعه مدرسین.
طباطبایی، محمدحسین، بیتا، المیزان، ج 5 و 9، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزة علمیه قم.
علامه حلی، حسن ابن یوسف، 1414، تذکره الفقها، قم، انتشارات موسسه آل البیت.
علامه حلی، حسن ابن یوسف، بی تا، تحریر الاحکام، مشهد، موسسه طوس.
عوده، عبد القادر،1968، التشریع الجنائی الاسلامی مقارناً بالقانون الوضعی، ج 1، چاپ پنجم، بی نام.
عوده، عبدالقادر،1390، بررسی تطبیقی حقوق جزای اسلامی و قوانین عرفی (جرم و ارکان آن)، ترجمة حسن فرهودی نیا، ج 1، چاپ اوّل، تهران، انتشارات یادآوران.
فاضل لنکرانی، محمد، 1422، تفصیل الشریعه (کتاب الحدود)، چاپ دوّم، قم، مرکز فقه ائمه اطهار.
قرطبی، محمد ابن احمد، بی تا، الجامع لاحکام القرآن، ج 16، بیروت، دارالفکر.
محقق حلی، ابوالقاسم، 1403، شرایع الاسلام، ج 4، بیروت، دار الاضواء.
مرعشی، سید محمدحسن، 1370، افساد فی الارض از دیدگاه قرآن و روایات و عقل، مجلة حقوقی و قضایی دادگستری، ش 2، زمستان 1370.
مرعشی، سیدمحمد حسن، 1373،دیدگاههای نو در حقوق کیفری اسلام، ج1، چاپ اوّل، تهران، نشر میزان.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، 1363، تفسیر نمونه، ج4 و 8، چاپ هشتم، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
منصورآبادی، عباس، 1375،بررسی جرم محاربه،دادرسی، پیش شماره2، آذر 1375.
موسوی بجنوردی، سیدمحمد، 1384، فقه تطبیقی (بخش جزایی)، تهران، چاپ اوّل، سمت.
میرمحمدصادقی، حسین، 1386،حقوق کیفری اختصاصی (جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی)، چاپ دهم، تهران، نشر میزان.
نجفی، محمدحسن، 1367، جواهر الکلام، ج 42، چاپ سوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
نجفی، محمدحسن، بی تا،جواهر الکلام، ج 21، چاپ هفتم ، بیروت، انتشارات دار احیاء التراث العربی.
یحیی ابن سعید، ابی ذکریا، 1410، الجامع للشرایع، سلسله الینابیع الفقهیه، ج 25، چاپ اوّل، دار التراث.
Abou El fadl, khaled, 2001, Rebellion and Violence in Islamic Law, Cambridge, Cambridge Universit
References
Aghababaei, Hossein, 2005, "Legal Discourse and Criminalization in the Area of Crimes Against National and State Security", Journal of Jurisprudence and Law, Issue 5, Summer 2005.
Ibn Idris al-Hilli, Muhammad, 1990, "Al-Sara’ir", Vol. 2, 2nd Edition, Qom, Islamic Publishing Institute.
Imami Kashani, Muhammad, 1993, "Review of Jurisprudential Views of the Guardian Council", Rahnamun Quarterly, Issues 4 and 5, Spring and Summer 1993.
Habibzadeh, Mohammadjafar, 2000, "Moharebeh in Iranian Criminal Law", 1st Edition, Tehran, Tarbiat Modares University Press.
Khoei, Seyed Abolghasem, 1975, "Mabani Takmila al-Minhaj", Vol. 1, Najaf Ashraf, Adab Press.
Rawandi, Qutb al-Din Abi al-Hussein, 1986, "Fiqh al-Quran", Qom, Ayatollah Marashi Library Publications.
Shakeri Golpaygani, Tooba, 2006, "Islamic Criminal Policy", 1st Edition, Tehran, Office for Islamic Culture Publishing.
Sheikh Tusi, Muhammad Ibn Hassan, 1972, "Al-Mabsut", Vol. 8, Qom, Maktabah Mortezaei Publications.
Sheikh Tusi, Muhammad Ibn Hassan, 1987, "Al-Khilaf", Vol. 5, Qom, Society of Seminary Teachers Publications.
Tabatabai, Mohammad Hossein, No date, "Al-Mizan", Vol. 5 and 9, Qom, Society of Seminary Teachers Publications.
Allama Hilli, Hassan Ibn Yusuf, 1995, "Tazkirat al-Fuqaha", Qom, Ahl al-Bayt Institute Publications.
Allama Hilli, Hassan Ibn Yusuf, No date, "Tahrir al-Ahkam", Mashhad, Toos Institute.
Ouda, Abdul Qader, 1968, "Islamic Penal Legislation Compared with Positive Law", Vol. 1, 5th Edition, No Publisher.
Ouda, Abdul Qader, 2011, "Comparative Study of Islamic Penal Law and Customary Laws (Crime and its Elements)", Translated by Hassan Farhoodinia, Vol. 1, 1st Edition, Tehran, Yadavaran Publishing.
Fadhil Lankarani, Mohammad, 2001, "Tafseel al-Shari'a (Book of Hudud)", 2nd Edition, Qom, Imam Ali Publications.
Qurtubi, Muhammad Ibn Ahmad, No date, "Al-Jami' Li Ahkam al-Quran", Vol. 16, Beirut, Dar al-Fikr.
Muhaqqiq Hilli, Abul Qasim, 1984, "Sharaye' al-Islam", Vol. 4, Beirut, Dar al-Adwa'.
Marashi, Seyed Mohammad Hassan, 1991, "Corruption on Earth in the View of Quran, Narrations, and Reason", Journal of Legal and Judicial Studies, Issue 2, Winter 1991.
Marashi, Seyed Mohammad Hassan, 1994, "New Perspectives in Islamic Criminal Law", Vol. 1, 1st Edition, Tehran, Mizan Publishing.
Makarem Shirazi, Nasser and others, 1984, "Tafseer Namuneh", Vol. 4 and 8, 8th Edition, Tehran, Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
Mansourabadi, Abbas, 1996, "Study of Moharebeh Crime", Judicial Review, Pre-issue 2, Azar 1996.
Mousavi Bejnourdi, Seyed Mohammad, 2005, "Comparative Jurisprudence (Criminal Section)", 1st Edition, Tehran, Samt.
Mir Mohammad Sadeghi, Hossein, 2007, "Special Criminal Law (Crimes Against Security and Public Comfort)", 10th Edition, Tehran, Mizan Publishing.
Najafi, Mohammad Hossein, 1988, "Jawaher al-Kalam", Vol. 42, 3rd Edition, Tehran, Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
Najafi, Mohammad Hossein, No date, "Jawaher al-Kalam", Vol. 21, 7th Edition, Beirut, Dar Ihya' al-Turath al-Arabi.
Yahya Ibn Saeed, Abi Zakariya, 1990, "Al-Jami' Li al-Sharay'a", Vol. 25, 1st Edition, Dar al-Turath.
Abou El Fadl, Khaled, 2001, "Rebellion and Violence in Islamic Law", Cambridge, Cambridge University Press.