تبیین جایگاه هنر دیالکتیک در برنامۀ «فلسفه و کودک»
الموضوعات : “Education and training” and “philosophy and children”علیاصغر جعفری ولنی 1 , محیا مهرجدی 2
1 - دانشگاه شهید مطهری
2 - علامه طباطبائی
الکلمات المفتاحية: فلسفه فلسفه و كودك تفکر انتقادي هنر ديالکتيک هنر ديالکتيک ,
ملخص المقالة :
مفهوم فلسفه با مفهوم انديشه ورزي گره خورده است و کيفيت خروج افکار از عالم ذهن به عالم خارج، جزو دغدغه هاي ناگزير انديشمندان بوده و هست؛ اينکه چگونه ميتوان انديشه ها را بگونهيي بيان کرد که قابل درک براي دوستداران فلسفه باشد؟ از سويي، هنرِ انتخاب واژه هاي مناسب، شيوة فصلبندي، نحوة ارجاع به ايده هاي فيلسوفان و...، از جمله مصاديق ياريرسان هنر در بيان آراء فلسفي است. همچنین، بحث از هنر و زيبايي شناسي نزد فيلسوفان، نشان دهندة ارتباط بين هنر و فلسفه است. از سوي ديگر، در برنامة فلسفه و کودک، چگونگي طرح داستانها و پرسشها، شيوة بيان معلمان اين حوزه و... نشانگر استفاده از هنر در اين برنامه است. ديالکتيک يا گفتگو در برنامة «فلسفه و كودك» از اصول اساسي آن بوده و اگر بتوانيم هنرمندانه فن ديالکتيک را در جهت رسيدن به تعريف دقيق مفاهيم فلسفي بکار بريم، ميتوانيم بگوييم به موفقيت نسبي در اجراي اين برنامه دست يافته ايم. اين نوشتار با مروري بر الگوي تأملي و تفکر انتقادي و معرفي مختصري از برنامة «فلسفه و كودك»، درصدد تبيين جايگاه هنر ديالکتيک در برنامة «فلسفه و كودك» است.
ابنسینا (1363) إلهیات الشفاء، تهران: ناصر خسرو.
انصاریان، زهیر (1385) «بازشناسی عناصر فلسفة هنر بر پایة مبانی حکمت صدرائی»، مجله نقد و نظر، شمارة 43 و 44، ص246ـ220.
سبحانی، جعفر (1358) فلسفه اسلامی و اصول دیالکتیک، قم: امیر.
سوداگر، محمدرضا؛ ديباج، سيدموسي؛ اسلامي، سيد غلامرضا (1390) «ضرورت وساطت هنر در آموزش تفکر فلسفی به کودکان»، تفکر و کودک، سال دوم، شمارة اول، ص50ـ 25.
غرویان، محسن (1378) آموزش منطق، قم: دارالعلم.
فارابی، ابونصر (1375) موسیقی کبیر، تحقيق آذرنوش آذرتاش، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فروغی، محمدعلی (1377) سیر حکمت در اروپا، تهران: البرز.
فضلی، قاسم (1385) «هنر از دید افلاطون و ارسطو»، اطلاعات حکمت و معرفت، شمارة 12، ص361ـ359.
فیشر، رابرت (1385) آموزش تفکر به کودکان، ترجمة مسعود صفائیمقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش.
کاپلستون، فردریک چارلز (1375) تاریخ فلسفه یونان و روم، ج1، ترجمة سیدجلالالدین مجتبوي، تهران: علمی و فرهنگی.
محمودی، سیدعلی (1379) «روششناسی در علم سیاست و فلسفه سیاسی»، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شمارة 153 و 154، ص85ـ 76.
مطهری، مرتضی (1389) مقالات فلسفی، ج1، قم: صدرا.
مفتونی، نادیا (1389) «هنر بمثابه راهبرد فرهنگی در اندیشه فارابی»، راهبرد فرهنگ، شمارة 10 و 11، ص126ـ 113.
ملاصدرا (1389) اسرار الآیات و انوار البینات، تصحیح محمدعلی جاودان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382الف) شرح و تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفا، تصحیح و تحقيق نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382ب) الحكمة المتعالية في الأسفار الأربعة، ج9، تصحیح و تحقيق رضا اکبریان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ناجی، سعید (1383) «فلسفه برای کودکان و نوجوانان؛ مروري بر پارادايم جديد در آموزش و پرورش با تأكيد بر ابدعات ليپمن»، مجله حوزه و دانشگاه، سال دهم، شماره 40، ص118ـ 93.
ناجی، سعید (1387) کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دورانت ويليام (1378) تاریخ تمدن، تهران: علمی و فرهنگی.
هاشمنژاد، حسین (1385) «درآمدی بر فلسفة هنر از دیدگاه فیلسوفان اسلامی»، قبسات، شمارة 39 و 40، ص332ـ 313.
هاشمنژاد، حسین (1387) «فلسفه هنر و جایگاه خیال در آن از منظر حکمای اسلامی»، خردنامه صدرا، شمارة 52، ص97ـ87.